Các công ty sản xuất camera giám sát có đang lén theo dõi gia đình bạn qua sản phẩm của họ?

Khá nhiều người dùng hiện giờ đang lo âu về việc các thiết bị trong hệ sinh thái nhà sáng dạ (smart home) cũng đều có thể bị lợi dụng như là công cụ thu thập dữ liệu cho những công ty sản xuất chúng. Những lo ngại này còn có nguyên do xuất phát từ một bài viết mới đây của hãng tin  Bloomberg , cho biết một số nhà thầu thiết bị tại Ấn Độ và Romania khai nhận họ đã được hối lộ một số chi phí để cung cấp các cảnh quay lén trong nhà được thu thập từ những camera an ninh Amazon Cam Cloud. Các nhà thầu khẳng định hầu hết các video đều vô hại, tuy vậy có 1 vài video lại “vô tình quay được cảnh giường chiếu trong nhà của người dùng”.

Vào năm ngoái, vấn đề này cũng đã được mang ra mổ xẻ và tranh luận gắt gao, khi The Intercept báo cáo rằng các nhân viên ở Ukraine thuộc một công ty sản xuất camera do Amazon nắm giữ đã cũng đều có thể có những hành vi truy cập trái phép vào các đoạn video được quay lại hay phát trực diện từ camera của các hộ gia đình sử dụng.

Vậy, các nhà cung cấp camera an ninh kết nối internet có đang đích thực rình mò cuộc sống riêng tư của khách hàng? Và tại sao họ cần làm như vậy?

Đây là một câu hỏi cực khó trả lời, bởi đa phần các nội dung liên quan đến quyền riêng tư của người dùng sẽ có nhà cung cấp khôn ngoan viết bằng những câu từ khó hiểu, hay những mục chú giải nhỏ và để nó nằm ngay đâu đó trong chủ trương bảo mật và điều khoản dịch vụ của họ . “Ngay cả khi đó, các công ty sẽ được xu hướng mập mờ và gây khó hiểu”, Justin Brookman, trưởng phòng chủ trương và bảo mật công nghệ của tờ Consumer Report, chia sẻ. “Họ hoàn toàn không có nghĩa vụ về pháp lý để phải lý giải cho bạn họ đã làm những gì với dữ liệu của bạn” .

Nhiều chuyên gia máy tính cho rằng, các nhà cung cấp camera, loa sáng dạ và các thiết bị hoạt động dựa theo trí óc nhân tạo (AI) có những nguyên do chính đáng để khai thác những bản thu thanh từ người dùng, cho dù là âm thanh hay hình ảnh. Đây là nguồn tài nguyên cực kỳ quý giá, nhập vai trò là các nhân tố đầu vào mà các hệ thống máy học càng phải có để phát triển.

“Bất kỳ một hệ thống AI hay máy học nào cũng cần phải được đào tạo để cũng có thể có thể nhận diện được con người, từ ngữ và các đối tượng “, giáo sư Anil Jain, công tác tại đại học Michigan State, chuyên nghiên cứu về lĩnh vực thị giác máy tính (computer vision), cho biết.  “Để hoàn thành được điều này, cần thiết 1 lượng lớn và đa chủng loại các dữ liệu cung cấp cho hệ thống AI”. Tất nhiên, quy trình đào tạo hệ thống AI không thể nào thiếu vắng bàn tay của con người, họ sẽ được nhiệm vụ chắt lọc các tin tức và dữ liệu đầu vào nhằm đáp ứng AI sẽ “học” và làm đúng theo đòi hỏi của người tạo ra chúng. “Sẽ luôn có nhân tố nhân loại ảnh hưởng trong một số thời kì phát triển hệ nhất trí định” , ông nói thêm.

Câu trả lời từ những hãng sản xuất

Amazon, tâm điểm của các cuộc điều tra gây chú ý gần đây, lý giải rằng các công ty chi nhánh hoặc liên kết với họ chỉ có thể coi xét các video mà người dùng tự nguyện gửi để khắc phục sự cố: “Chúng tôi thật sự nghiêm túc với vấn đề quyền riêng tư, và khách hàng sử dụng Cloud Cam nắm toàn quyền kiểm soát các đoạn video an ninh của họ” , người đại diện của công ty viết trong email.

Chẳng hạn, người dùng cũng đều có thể gửi video clip báo cáo lỗi liên quan đến Cloud Cam xác định có một số người trong phòng khách của họ, nhưng thực tế lại không có ai. Trong trường hợp đó, các nhân viên của công ty sẽ xem qua video và sử dụng nó để cải thiện thuật toàn trí tuệ nhân tạo.

Tương tự Amazon, một số nhà phát triển camera AI như Google, Ring khẳng định rằng chỉ hiện hữu một số nhân viên nhất định đủ thẩm quyền mới được phép truy cập vào cảnh quay tại nhà, trong các tình huống cụ thể.

Đại diện Google cho biết, chỉ có một số video từ những camera Nest của công ty được xem xét để cải thiện hệ thống AI, tuy nhiên những video này đều được mọi người cống hiến một cách tình nguyện thông qua “một chương trình đóng góp video riêng biệt, cấp phép chúng tôi có quyền sử dụng dữ liệu từ chúng với mục đích cải tiến sản phẩm” .

Tại Ring – một công ty con của Amazon – chuyên về lĩnh vực smarthome, các nhân viên cũng đều có thể xem qua các bản ghi do người sử dụng chia sẻ công khai thông qua “một phần mềm của công ty với giấy chấp thuận đã được nhóm người này ký tên”. Khách hàng sẽ  “trao đổi trực tiếp với đại diện của Ring, nhận thức được rằng Ring đang sử dụng video của họ phục vụ cho mục tiêu phát triển” , người đại diện cho biết. “Các video sẽ được được chuyên viên phân tích nhằm khắc phục sự cố, cung cấp bản sao cho người dùng, cải thiện dịch vụ, hay tuân thủ các yêu cầu pháp lý”.

Các hãng sản xuất gồm Arlo, D-link, Tp-link, Honeywell Home và Samsung đều từ chối cung cấp thông tin. Tuy nhiên điều khoản dịch vụ của Arlo có ghi rõ rằng họ không cho phép chuyên viên của mình truy cập vào dữ liệu video của người dùng “mà không có sự cho phép, trừ khi bị yêu cầu bởi luật pháp” , hay trong trường hợp người sử dụng đã công khai đoạn video từ trước. Trong khi đó, các chủ trương và điều khoản bảo mật của D-Link và TP-link không cung cấp bất kỳ chi tiết nào về vấn đề họ có truy cập vào dữ liệu video của người dùng hay không, và nếu có thì ai sẽ có quyền truy cập vào hệ thống dữ liệu này.

Về phía Honeywell Home và Samsung, những câu cú mơ hồ trong điều khoản dịch vụ và chủ trương quyền riêng tư của họ cho thấy các công ty này còn có quyền hợp pháp để xem video camera của người dùng. Trong cính sách bảo mật của Honeywell Home có đoạn: “Công ty có quyền sử dụng các clip âm thanh và video để cải thiện mặt hàng và dịch vụ của chúng tôi” .

“Rất khó để chúng ta thật sự cũng đều có thể biết rằng sự vận hành của ngoài nước công nghệ ở thời điểm hiện tại” , Brook man cho biết. “Tuy nhiên, tin tốt là một số công ty công nghệ đã dần rõ ràng hơn về vấn đề quyền riêng tư của người sử dụng sau những tiêu cực gây chú trọng trong thời gian gần đây”.

Quang Minh