Một vài mẹo và thủ thuật hữu ích mà người mới dùng Mac, MacBook không nên bỏ qua

Trong bài viết này, hãy cùng TCN tìm hiểu sẻ một vài mẹo & thủ thuật cơ bản cho người mới dùng Mac, MacBook cũng giống mới thích nghi với nền tảng macOS. Lưu ý rằng đây chỉ là “cơ bản” để bạn thích nghi với Mac mà thôi. Từ đó bạn có thể làm việc hay học tập hằng sáng với các gì bạn chớp được và sử dụng Mac. Cùng theo dõi nhé!

Phím tắt

Bước trước mắt bạn phải làm quen khi mới dùng Mac chính là phím tắt trước, vì đây là đièu quan trọng và cơ bản nhất để giúp bạn sử dụng máy được nhanh hơn, để dành thời gian hơn.

Phím tắt trên Mac

Phím Command sẽ là phím chính để bạn thao tác thuộc mọi phím tắt trên nền tảng Mac, bao gồm:

• Command + C : Copy
• Command + V : Dán
• Command + X : Cắt
• Command + A : Chọn toàn bộ
• Command + B : in đậm chữ
• Command + I : Chữ nghiêng
• Command + U : Chữ gạch dưới
• Command + Z : undo
• Command + Y : redo
• Command + option + esc : Mở cửa sổ force quit để thoát hẳn ứng dụng
• Command + W : Tạm đóng cửa sổ app đang dùng
• Command + Q : Đóng và thoát hẳn cửa sổ app đang dùng (lưu ý bấm nhầm phím này khi làm việc là thốn lắm)
• Command + M : Thu nhỏ cửa sổ app đang dùng
• Command + tab : Hiển thị các tab đang chạy, tay nhớ giữ phím Command và bấm tab để di chuyển qua lại các tab đó.

Phím tắt chụp màn hình

• Command + shift + 3 : Chụp toàn bộ màn hình
• Command + shift + 4 : Chụp màn hình tuỳ chọn theo vùng quét
• Command + shift + 5 : Chụp cửa sổ app

Ảnh chụp màn hình sẽ có đưa ra ngoài desktop theo dạng file png.

Phím tắt trong Safari

• Command + N : Mở cửa sổ mới
• Command + T: Mở Tab mới
• Command + Shift + T: Mở lại Tab vừa mới đóng
• Command + R: Load lại Tab
• Command + Shift + N:  Mở cửa sổ ẩn danh

Spotlight: Tìm kiếm mọi thứ

Khi mới dùng Mac , Bạn nên thích nghi với spotlight, đây là công cụ tìm kiếm trên Mac, bạn có thể kiếm tìm mọi thứ bằng spotlight từ app, tập tin, hình ảnh, file,… Kể cả bạn có thể đổi định lượng nhanh như một mile bằng bao nhiêu kilomet, vân vân,…

Phím tắt cho Spotlight Search là:  Command + Space.

Spotlight

Làm quen với trackpad

Bàn rê trackpad là thứ tuyệt hảo nhất trên Mac, khi xài 1 thời gian cũng đều có thể bạn sẽ quên luôn thói quen phải sử dụng chuột.

• Nhấn 1 hoặc 2 ngón để bộc lộ chuột trái hoặc phải
• Trong Safari: Vuốt 2 ngón trái phải để trở lại tab hoặc tiến tới.
• Vuốt 2 ngón lên xuống để Scroll
• Đối với MacBook 2016 và MacBook 12″ 2015 trở lên: Vuốt 3 ngón để hiển thị mọi cửa sổ phần mềm đang xài
• Dùng 4 ngón vuốt chụm lại: Mở nhanh Lauchpad
• Dùng 4 ngón vuốt ra: Hiển thị Desktop
• Dùng 4 ngón vuốt trái, phải: Qua lại các vùng Desktop
• Dùng 2 ngón để Zoom in/out như trên Smartphone
• Đối với MacBook có Trackpad Force Touch: nhấn mạnh để bộc lộ “Force Click”, dùng để làm dịch văn bản nhanh

Bạn vào  System Preferences  và chọn  Trackpad  để xem thêm chỉ dẫn cũng giống tuỳ chỉnh Trackpad.

Làm quen với Finder: Quản lí mọi tập tin

Đây là cửa sổ finder, mình đánh số để lý giải nhanh:

• 1- Các tập tin lưu trên iCloud Drive.
• 2- Tài liệu, nếu bạn làm việc lưu file muốn vào 1 điều dễ nhớ thì cứ lưu vào đây.
• 3- Những file được lưu ra màn hình desktop, mình thường lưu ra desktop để tạo nên gì kéo thả file cho nhanh.
• 4- AirDrop: bạn cũng có thể chia sẻ AirDrop ngay ở đây
• 5- Các file được xử lí, lưu về, chỉnh sửa,… gần đây nhất xếp theo thời gian từ gần nhất đến lâu nhất.
• 6- Mọi phần mềm bên trong máy tính Mac của bạn, muốn tìm phần mềm thì cứ vào đây.
• 7- Các tập tin được tải về sẽ được lưu tại đây.
• 8- Tên tài khoản máy tính Mac của bạn, bạn không cần quan tâm cái này, trừ khi bạn thường cho người ta mượn máy, có tạo tài khoản riêng thì lưu file vào đây để dễ phân biệt cũng được.

Tiếp theo

• 1, 2, 3 – Đây là những địa chỉ được liên kết với Mac của bạn, nếu mà bạn có đang kết nối với iPhone thì có hiển thị tên tại đây
• 4 – tags: Cái này cũng tương đối quan trọng để bạn đánh đấu file trên máy tính được rõ ràng, rành mạch hơn.

Đặt tên cho nhiều file cùng theo đó

Nếu bạn muốn đặt tên nhiều file theo số thứ tự thì nên quét những file đó cùng lúc… Về cách chọn nhiều file cùng theo đó thì nhấn giữ Command và chọn trackpad (hoặc chuột) vào mỗi file là được.

Sau khi chọn các file cần đặt tên, bấm 2 ngón vào trackpad (hoặc chuột phải) – chọn  Rename xx Items.

Sẽ có 2 cách đặt tên:  Replace Text  và  Format

• Đối với Replace Tex t: Ví dụ ảnh trong hình của mình mang tên ở đầu địa thế cho nên là IMG, mình chọn vào ô  Find  và bấm  IMG còn ô  Replace with  bấm  Cafe . Lúc này ảnh sẽ từ  IMG_xxx  thành  Cafe_xxx.
• Đối với Format : Trong ô  Custom Format  mình đặt là  Cafe , bên ô  Start numbers  at mình bấm số  1.  Lúc này mọi thứ hình ảnh trong thư mục sẽ được tên là Cafe nhưng số thứ tự sẽ từ 1 cho tới số cuối tuỳ vào thư mục có bao nhiêu bức hình.

Vào nhanh một thử mục trong finder

Để vào nhanh một folder, thay vì click trackpad hoặc bấm chuột gấp đôi rồi bấm icon back ra, bạn nhấn tổ hợp phím Command + phím mũi tên xuống (Để vào) hoặc Command + phím mũi tên lên (Để back ra lại).

Hiển thị dung lượng folder

Mặc định Finder trong macOS không hiện dung lượng của folder, chỉ hiện cho file mà thôi. Điều này gây khó khăn cho chúng ta khi cần quan sát folder nào đó hoặc khi cần copy, paste. Bình thường bạn bắt buộc phải bấm vào Get Info để thấy được thông tin này, nhưng với chỉ một tùy chỉnh nhỏ bạn sẽ nhìn thấy ngay size của folder mà chẳng cần bấm thêm cửa sổ nào khác. Cách làm cực kì đơn giản như sau:

• Mở Finder.
• Vào View > as List.
• Vào View > Show View Options.
• Chọn vào ô “Calculate all sizes”.

Đây là cửa sổ của System Preferences, hay còn xem là quản lí hệ thống, hình trên bên trái là cửa sổ System Preferences bên macOS Catalina mới, bên cần là macOS cũ hơn. Tuy nhiên về mặt giao diện không thay đổi quá nhiều.

Bên trong System Preferences có các mục bạn phải đoái hoài như cài đặt ngôn ngữ, bàn phím, tài khoản iCloud, độ sắc nét hiển thị, bảo mật,…

Làm quen với System Preferences

Đây là cửa sổ của System Preferences, hay còn xem là quản lí hệ thống, hình trên bên trái là cửa sổ System Preferences bên macOS Catalina mới, bên cần là macOS cũ hơn. Tuy nhiên về mặt giao diện không thay đổi quá nhiều.

Bên trong System Preferences có các mục bạn cần quan tâm như cài đặt ngôn ngữ, bàn phím, tài khoản iCloud, độ phân giải hiển thị, bảo mật,…

Chỉnh độ phân giải hiển thị

Điều tuyệt hảo trên macOS đây chính là bạn có thể chỉnh độ phân giải hiển thị: Bên trong System Preferences – chọn Display – ở tab Display bạn chọn Scaled và chỉnh tuỳ mắt nhìn.

Chỉnh ngôn ngữ bàn phím

Mặc định máy tính Mac, MacBook sẽ có ngôn ngữ Tiếng Việt cài sẵn, tất nhiên có cả bộ gõ Telex hay VNI luôn. Bên trong System Preferences – bạn chọn Keyboard – chọn tab Input Sources và thêm dấu + để chọn lựa cách gõ phím mà bạn mong muốn.

Đăng nhập iCloud để sync dữ liệu

Tất nhiên phải đăng nhập iCloud ở những bước đầu set up máy, bạn cũng nên vào System Preferences – iCloud (hoặc vào Apple ID với macOS Catalina) để quản lí những dữ liệu cần được sync giữa iPhone, iPad, Mac, vân vân… như mail, ghi chú, nhắc nhở, Safari, danh bạ,…

Làm quen với iWork

iWork là bộ làm việc soạn thảo văn bản, số liệu và trình chiếu của Mac, gồm những:

• Pages: Soạn thảo văn bảo, thiết kế poster, như Word bên Microsoft
• KeyNote: Tạo trình chiếu, như PowerPoint bên Microsoft
• Numbers: Tạo bảng tính, thống kê số liệu, như Excel bên Microsoft.

iWork có giao diện gần gũi, dễ dùng, dễ mầy mò làm quen, cũng giống những templates có sẵn rất đẹp mắt. Nếu như máy bạn không có sẵn bộ iWork này thì có thể tải về miễn phí tại Mac App Store.

Thanh Dock

Thanh Dock là nơi chứa các ứng dụng trên máy tính Mac, khi mới tậu máy thì mặc định thanh Dock ở phía dưới. Để bố trí tuỳ mắt nhìn, bạn sẽ thấy ở phần cuối bên tay phải có 1 dấu gạch nhỏ màu trắng, nhấn bằng 2 ngón vào Trackpad, chọn  Position on Screen  rồi chọn trái hay phải tuỳ bạn. Mình khuyên nên sắp xếp Dock qua tay phải để thi hành được rất nhiều không gian hiện thị ở giữa hơn.

Nên sử dụng Stacks (đối với macOS Mojave trở lên)

Stacks là lệnh nhóm các file, hình ảnh bên phía ngoài màn hình desktop lại cùng nhau theo từng mục của group đó để người dùng dễ xác định hơn và nhìn màn hình cũng gọn hơn rất nhiều so với ngày trước các file và hình ảnh thường rãi rác bên ngoài desktop trong rất lộn xộn.

Bạn dùng 2 ngón tay nhấp và Trackpad (hoặc chuột phải) chọn vào khoảng không ngoài màn hình desktop, chọn Use Stacks.

Lauchpad: Nơi chứa ứng dụng của Mac

Thanh Dock chỉ là chỗ chứa các ứng dụng mặc định, hoặc phần mềm mà bạn đều đặn sử dụng thì cho ra thanh Dock để tiện sử dụng. Lauchpad mới là nơi chứa tất cả những ứng dụng ở trong máy tính, cần tìm gì cứ vào Lauchpad.

Sử dụng nhanh Emojis lúc nhập thoại bằng phím tắt

Ở trong văn bản, bạn nhấn tổ hợp phím Command + Control + Space. Sẽ hiện đầy đủ Emojis cho bạn sử dụng, việc chọn lựa cũng trực quan hơn, nhanh hơn.

Làm quen với Touch Bar (với MacBook Pro có Touch Bar)

Touch Bar là giải màn hình OLED cảm ứng thay thế cụm phím function F1 -> F12. Từ đời MacBook Pro 2016 trở lên là có Touch Bar và Touch Bar chỉ có trên dòng Pro. Mình biết sẽ càng lúc càng nhiều người mua máy có Touch Bar nhiều hơn nên sẽ chỉ dẫn để bạn thích nghi với nó.

Thật ra đối với mình Touch Bar sẽ tiện ích trong nhiều trường hợp, và đảm bảo khi bạn sử dụng Touch Bar rồi sẽ chẳng còn nhớ dải function cũ nữa.

Những tác dụng cơ bản của Touch Bar:

• Chạm tinh chỉnh media, độ sáng, âm lượng
• Có chạm gọi Siri
• Có gợi ý chữ để gõ văn bản
• Có icon Emoji để truy cập nhanh

Đối với các người làm việc thiết kế, cũng giống tuỳ ứng dụng nhưng đa phần Touch Bar sẽ hiển thị dải màu để người sử dụng kéo chọn màu ứng ý nhanh hơn và trực giác hơn.

Mình có chỉ dẫn chi tiết về cách dùng Touch Bar, bạn có thể xem tại ĐÂY

Tạo chữ ký trong văn bản

Có nhiều cách tạo bút ký trên Mac nếu bạn soạn thảo văn bản, hợp đồng, báo cáo, hay thư từ. Đầu tiên cách 1 – mình hướng dẫn cách tạo trên bất ký nền tảng macOS nào (mới và cũ).

Cách 1

Sau khi bạn xuất file văn bản đó ra dạng PDF, bạn mở file đó lên, chọn Tools trên thanh menu – chọn Annotate – chọn Signature – chọn Manage Signatures.

Lúc này sẽ có 2 dạng cho bạn tạo chữ ký: Viết bằng tay lên Trackpad hoặc ký tên là một tờ giấy rồi đưa đến gần camera webcam để nhận dạng. Tốt nhất nên lựa chọn giải pháp ký bằng tay bên ngoài rồi đem tờ giấy đó lên webcam.

Mình đã tạo chữ ký bằng camera webcam, nó sẽ nhận dạng và dẫn vào file văn bản, dĩ nhiên chúng ta có thể tuỳ chỉnh kích cỡ to nhỏ cho chữ ký.

Lưu ý:  nên ký vào giấy trắng, khỏi bị nhăn và sạch, để camera nhận điện bút ký được tốt nhất.

Cách 2: Chỉ khả thi với Pages – KeyNote – Numbers

Nếu bạn có iPad có bổ trợ Apple Pencil thì vấn đề ký lại càng đơn giản hơn. Với phương pháp này bạn không luôn phải xuất file PDF làm cái gi nữa, trong công đoạn soạn thảo văn bản bạn cũng đều có thể chèn bút ký luôn, lưu ý: Nhớ mở sẵn iPad cạnh bên và phương pháp này chỉ bổ trợ cho những phần mềm iWork mà tôi đã giới thiệu ở trên.

Bạn dùng 2 ngón chạm vào Trackpad (hoặc nhấn chuột phải) vào khoảng trống trong phần mềm soạn thảo – chọn Import from iPhone or iPad – Chọn Add Sketch

Lúc này ngay lập tức màn hình iPad sẽ hiển thị khoảng trống cho bạn ký hoặc vẽ gì đó lên rồi bấm Done là tự động sẽ xuất hiển thị trên màn hình Mac.

Sử dụng Force Click vào trackpad để tra cứu ngôn ngữ

Lúc mới dùng Mac , bạn phải chú trọng trên những dòng MacBook có trackpad kiểu Force Touch, bạn cũng có thể sử dụng “Force Click” để tra cứu ngôn ngữ từ vựng. Chỉ cần bạn đưa con trỏ tới từ nào đó muốn tra cứu – bạn nhấn mạnh 1 lực xuống trackpad và nó sẽ hiển thị dữ liệu tra cứu.

Riêng đối với macOS Catalina 10.15 sẽ được dữ liệu của từ điển Anh – Việt của Lạc Việt, sẽ giúp bạn tra những từ vựng Tiếng Anh như đang tra từ điển. Tóm lại Force Click sẽ nhanh hơn rất nhiều so với việc bạn bôi đen chữ đó rồi nhấn từng bước đến tra cứu.

Sử dụng Force Click để đổi tên folder nhanh

Cũng với Force Click, bạn có thể đổi tên nhanh folder, bạn cũng chỉ đưa con trỏ đến phần tên bên dưới folder cần thay tên là được.

Sử dụng Apple Watch để mở khoá máy cùng một số ứng dụng

Nếu bạn đang đeo Apple Watch thì trên Mac có tuỳ chọn mở khoá máy vào tài khoản thông qua Apple Watch. Có nghĩa lúc này mỗi khi bạn lấy Mac ra, mở nó lên và tay bạn đang đeo Apple Watch thì nó sẽ tự động mở luôn, tương tự với các phần mềm đòi hỏi Touch ID hoặc passcode.

Bạn vào System Preferences – vào Security & Privacy – ở tab General trước mắt bạn tick vào ô “Use your Apple Watch to unlock apps and your Mac”.

Hãy thích nghi với việc kéo thả

Khi mới dùng Mac thì mọi thao tác mở ảnh hay mở file trong 1 ứng dụng làm việc nào đó thì bạn nên kéo thả file đó vào cho nhanh. Ví dụ như bạn đang mở Photoshop, bạn mong muốn kéo ảnh từ Desktop vào Photoshop để chỉnh sửa thì chỉ việc kéo hình đó vào Photoshop vào là xong, để dành thời gian rất nhiều.

Bạn không còn phải Shut Down máy lúc không sử dụng nữa

Nếu mới dùng Mac thì bạn hãy quên đi thói quen phải nhấn mỗi bước để shut down máy, không sử dụng nữa chỉ việc gập máy lại, mọi ứng dụng cũng giống bên trong máy sẽ tự động ngưng xử lí. Đây là điều tuyệt hảo và sự thông minh của macOS từ xưa đến nay (OS X), sử dụng thì cứ việc mở máy ra và tiếp tục làm việc thôi.

Hiển thị các tuỳ chọn chụp màn hình + quay record màn hình

Bạn nhấn Command + shift + 5 sẽ hiển thị các kiểu chụp màn hình và có record màn hình theo 2 tuỳ chọn là record cả màn hình hoặc record ở vùng chọn mong muốn.

Chụp màn hình của apps, menu, cửa sổ

Nếu bạn chỉ muốn chụp màn hình cửa sổ apps đang mở hay một vùng nhỏ cố định như một số ảnh chụp màn hình mình để vào bài này, bạn chỉ cần nhấn tổ hợp phím Command + shift + 4 + phím space. Lúc này sẽ có 1 icon hình máy ảnh, bạn lia đến vùng cửa sổ nào, máy Mac sẽ hiển thị màu xanh ở vùng đó để phân biệt vùng bạn sẽ chụp.

Thêm vùng Desktop nếu càng phải có

Người mới dùng Mac thường chẳng ai sử dụng duy nhất 1 Desktop, thay vào đây có thể tạo thêm để kéo thả các cửa sổ ứng dụng vào đây hoặc thêm không gian hiển thị.

Để tạo thêm, ban đầu bạn sử dụng 4 ngón tay vuốt ra trên trackpad (như cách hướng dẫn trackpad ở trên), lúc này màn hình sẽ hiển thị đầy đủ các cửa sổ app bạn đang mở cũng như phía trên có hiển thị Desktop và một dấu + bên phía tay trái để bạn nhấn thêm Desktop nếu cần. Khi thêm Desktop rồi bạn có thể kéo nó qua phải hay trái (So với Desktop chính là số 1).

Và khi để di chuyển qua lại giữa các Desktop mau nhất bạn chỉ cần vuốt 4 ngón tay lên trackpad theo hướng trái hoặc phải.

Copy & paste từ iPhone/iPad qua Mac và trái lại

Đây là điều tuyệt hảo của hệ sinh thái Apple mà bạn cần phải biết khi mới dùng Mac , bạn cũng có thể có thể copy & paste giữa các thiết bị với nhau, chỉ cần chắc chắn rằng các thiết bị có mở Wi-Fi, Bluetooth và Handoff trong mục Cài đặt (Settings).

Đối với Mac, bạn vào System Preferences – chọn General – kéo xuống dưới tick vào ô “Allow Handoff…”

Lưu ý: Các thiết bị của bạn cần đăng nhập chung một iCloud.

Chia màn hình cho ứng dụng

Khi bạn đưa con trỏ chuột vào kí hiệu màu xanh lục trên một cửa sổ ứng dụng, nó sẽ hiển thị các menu để bạn phóng to cửa sổ đó hoặc chia đôi ra làm 2, bên còn sót lại cho một ứng dụng đang mở khác. Sẽ thuận lợi hơn trong việc hiển thị 2 ứng dụng đồng thời để bạn dễ tạo việc hơn.

Như đã nói, ở trên là mọi thứ những mẹo và cách sử dụng Mac cơ bản, bạn sẽ dần dà làm quen thôi. Tất nhiên còn rất nhiều mẹo có ích dành riêng cho người mới dùng Mac nữa nhưng chúng mình hãy thích nghi với những thứ cơ bản trước. Nếu thấy hữu hiệu hãy chia sẻ ngay cho bạn bè và người quen nhé!